دو بند از گره تحول!

ازغدی در رابطه با چرایی بروز چنین وضعیتی با طرح 2 سوال که ایراد این نوع هدف گذاری برای نظام آموزش و پرورش کشور چیست؟ و سوال دوم این است که چرا بعد از سه دهه سیاست گذاری، برنامه ریزی و مدیریت نظام آموزش و پرورش کشور، در سال ۹۰ نهایتاً باز به این نوع سیاست گذاری و هدف نویسی دست پیدا می‌کنیم؟ گفت: ایراد اساسی در اینجا است که این هدف گذاری ها دست یافتنی نیست. یعنی وقتی که یک نظام سیاسی مدام در ارکان خود، سند نویسی و هدف گذاری می کند، در طول زمان به این اهدافش دست پیدا نمی کند. ممکن است الزامات اجرایی آن را رعایت نکرده باشد، به این معنی که بودجه ای برای اجرای این سند در نظر نگرفته اند و حتی ممکن است تخمین و برآورد زمانی مطابق با امکانات واقعی لحاظ نشده باشد.

 

 وی با انتقاد از نحوه این نوع سند نگاری و سوق دادن آن به طرحی نافرجام و شکست خورده گفت: اما به نظر می رسد که مسئله تنها به نحوه برنامه ریزی و مدیریت اجرایی بر نمی گردد و اینگونه نیست فقط با مرور کارنامه اجرایی مدیران در این ده سال بتوان به دلایل اجرایی نشدن سند تحول پی برد.

 

 

معیار های اجرای سند

 

این پژوهشگر، اولین معیار در اجرای سند را وجاهت نظری و وسیله شرح منطق درونی دانست و با طرح سوالاتی مبنی بر اینکه: 1 -آیا این سند از منطق درونی برخوردار است یا خیر؟ و به چه دلیل چنین  کلماتی (بند 1 سند تحول) انتخاب می شود؟ 2- نسبت درونی و منطق درونی این کلمات چیست؟ و چه نظم درونی این کلمات با هم پیدا می کنند؟ 3- با چه اولویتی این ها نوشته شده اند؟ افزود: اگر نتوانیم منطق نگارش درونی این سند را شرح دهیم و اثبات کنیم، پیشاپیش چنین سند هایی شکست خود را پذیرفته است.

 

وی دومین معیار را قابلیت اجرای آن دانست و گفت: امکانات اجرایی متفاوتی در دولت، مجلس و مدارس ... وجود دارد که باید آن را احصاء کردو بر اساس امکانات واقع بینانه ای که پیش رو داریم، وضعیت را تغییر دهیم. یکایک این کلمات از حیث آرمانی درست است اما آیا با همین شکل به هدف و سند ملی تبدیل شود؟ آرمان گرای چیزی است و هدف نویسی چیز دیگری است. باید قابلیت تبدیل آرمان ها به هدف را داشته باشیم و گرنه ممکن است در سند درج بشوند اما در واقعیت پیاده سازی نمی شوند.

 

 

توجه به ارکان اجرای سند

 

رحیم پور ازغدی از جمله ارکان قابلیت اجرایی شدن سند را ارائه توصیف واقع بینانه ای از صحنه امروز آموزش و پرورش دانست و افزود: ما نظام سنجش ملی درباره ی نهاد آموزش و پرورش کشور نداریم. از جمله لوازم اجرای یک هدف اولویت بندی و توصیفی است از وضعیت فعلی آن چه که می خواهیم تغییر بدهیم.

 

این پژوهشگر تعلیم و تربیت زمان مند بودن انسان را به عنوان یک ویژگی در برنامه ریزی برشمرد و التفات به ظرف زمان، امکانات و بودجه، توانمندی معلمان و اهرم های تحول بخش در سطح مدارس را از ضروریات نگارش سند تحول دانست و گفت: اصولا نحوه اندیشه ورزی و فکر کردن ما در سند نویسی بیش از آنکه یک اندیشه امکان سنج باشد یک آرزو اندیشی است. درست است که سند باید در سایه یک نظام آرمانی شکل بگیرد اما باید قابلیت امکان سنجی داشته باشد و امکان سنجی بدون توصیف آن پدیده به نحو مطلوب امکان پذیر نیست.

 

 

سیاست زدگی یا پرورش خودآگاه سیاسی!

 

وی در قسمت دیگری از سخنان خود با پرهیز از سیاست زدگی در آموزش و پرورش و همچنین با اشاره و تایید این تعبیر که، "آموزش و پرورش را نباید سیاسی کرد" افزود: آموزش و پرورش به منزله یک دستگاه اجرایی گسترده ای که مثل مویرگ در کل استان ها و شهرستان ها گسترده شده، را نباید به خدمت صندوق رای گرفت. یعنی نباید معلمان و فرهنگیان تبدیل به ستاد انتخاباتی فرد الف و ب شوند. اما باید بتوانیم دانش آموزان را که به واسطه فرارسیدن سن قانونی  وارد فرایند انتخابات و رای می شوند به یک خود آگاهی سیاسی رساند که به چه معیاری و چگونه رای دهند. متاسفانه  چون پیوند های بین فلسفه سیاسی و فلسفه تربیت در کشور وجود ندارد،  به بهانه اینکه "نباید آموزش و پرورش را سیاسی کرد" هیچ نوع آموزشی را ارائه نمی کنند و نتیجه اینکه به طور غیر رسمی و غیر قانونی بدنه ای از فرهنگیان درگیر ستاد های انتخاباتی می شوند. درواقع می توان این سوال را پرسید که نقش سند تحول در افزایش خودآگاهی سیاسی در میان دانش آموزان چیست؟

 

 

پاسخ به ناهنجاری جنسی دانش آموزان، در کجاست؟

 

ازغدی به شکل گیری ناهنجاری های رفتاری در فرهنگ جنسی دانش آموزان اشاره کرد و گفت: به تایید شاخص های رسمی و همچنین ارتباط با دانش آموزان، مسائلی همچون مصرف مشاوره ای، مصرف رسانه ای، خود ارضایی روابط پر خطر جنسی در سنین نوجوانی و... به نسبت یک دهه پیش قابل مقایسه نیست! میزان روابط اجتماعی مختلط به واسطه دسترسی های افراد در شبکه های اجتماعی به تبع فرهنگ جنسی را با خود به همراه خواهد داشت. به عنوان مثال بارها و بارها معلمین پرورشی این  سوال را از ما پرسیدند که: برای رهایی دانش آموز پسر 16 یا 17 ساله گرفتار در خود ارضایی چه کار باید کرد؟ تقریبا برای من کاملا روشن است که آموزش و پرورش کشور برای این پرسش هیچ پاسخی ندارد.

 

 

هدف نویسی به جای آرزو اندیشی

 

در ادامه جلسه این پژوهشگر تعلیم و تربیت، هدف نویسی را به جای آرزو اندیشی راه دستیابی به تحول بنیادین دانست و بیان داشت: وقتی نحوه اندیشیدن را به هدف نویسی و هدف نگاری تغییر دهیم می فهمیم که اول باید به این هدف برسیم. دوم الزامات دستیابی به این هدف چیست؟ سوم شاخص های دستیابی به این هدف چیست؟ که نمونه آن فرهنگ جنسی است که متاسفانه سند در برابر آن لکنت پیدا می کند و سند رقیب بر آن سایه می اندازد.

 

 

دو بند، یک تعارض!

 

وی در آخرین سرفصل سخنان خود به مشکل بنیادین و تئوریک در آموزش و پرورش کشور اشاره کرد و افزود: گفتمانی که در آموزش و پرورش سند نگاری می کند، بسیار فرد گرایانه است. تعارضی که در بند 1و2 سند تحول به چشم می خورد این است که: در بند1 بر محور فرد نوشته شده است (اشاره به صفات فردی در بند 1 سند تحول بنیادین آموزش و پرورش) و بند 2 پدیده ای را که در باره آن سند نویسی می کند نهاد آموزش و پرورش است. حال سوال اینجا است که ما با کدام یک از این دو سر و کار داریم؟ هنگامی که برای آموزش و پرورش کشور سند ملی می نویسیم، واحدی راکه برای آن برنامه ریزی می کنیم فرد باشد یا نهاد؟ برای دانش آموزان یک مدرسه سند می نویسیم یا برای مدرسه؟. اما همچنان موضوعی تحت عنوان نسبت فرد و اجتماع که در فلسفه اجتماع بحث می شود، در این جا سایه می اندازد. وقتی که نتوانیم به نحو فلسفی مناسبات فرد و اجتماع را حل کنیم، ناچاریم سندی را بنویسیم که نه فرد را به سود اجتماع، و نه اجتماع یا جامعه را به سود فرد کنار میگذارد . این نحوه نگارش حاکی از یک تشویش فلسفی است. و به این معنی است که ما مناقشه فلسفی بین فرد و جامعه را نتوانستیم حل کنیم، یک بند را به فرد و بند دیگر را به جامعه اختصاص دادیم.

 

 

تربیت رسمی و غیر رسمی

 

حبیب رحیم پور ازغدی با اشاره به تفاوت تربیت رسمی و عمومی و نیز تربیت غیر رسمی و غیر عمومی و همچنین بار معنی آن، (با توجه به فردی بودن بند 1 و اجتماعی بود بند2) اصالت را از آن جامعه دانست و گفت: ما مدرسه تاسیس نمی کنیم که فرد پروری کند، بلکه هدف از ایجاد آن جامعه سازی است زیرا مدرسه نهاد تربیت رسمی و عمومی است و بنا بر ایجاد یک حق عمومی می توان مطالبه کرد که آیا آموزش یک حق عمومی هست یا خیر؟. 

 

 

کارکرد انجمن اولیا و مربیان

 

وی در تعریف تربیت غیر رسمی و غیر عمومی گفت: منظور از تربیت غیر رسمی و غیر عمومی این است که اساسا این مسئله در نهاد خانواده شکل می گیرد و اگر به دنبال این باشیم که مناسبات این دو تربیت (رسمی و غیر رسمی) را ترسیم کنیم باید به انجمن اولیاء و مربیان اشاره کنیم که در دوره مرحوم شهید رجایی ایجاد شد اما متاسفانه هم اکنون ساز و کار آن از کار افتاده است. این انجمن به منزله یک مفصل عمل می کرد که می خواست تربیت رسمی و عمومی را به تربیت غیر رسمی و غیر عمومی وصل کند. اصولا اعتقاد بنده به تشکل های دانش آموزی بخاطر همین مسئله است که این تشکل ها در خدمت همین ایده هستند. تشکل های دانش آموزی این ظرفیت را دارند که از ناسازگاری و نا همگرایی و واگرایی تربیت رسمی و غیر رسمی جلوگیری کنند.

 

 

فصل تشویش در تحول

 

ازغدی در جمع بندی و ارزیابی این بحث افزود: زمانی که به فصل پنجم و هدف های کلان سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را نگاه می کنیم، به نظر من با یک اغتشاش مفهومی و نظری روبرو هستیم، این حالت ناشی از آن است که در ادبیات فلسفه اجتماع نتوانستیم بحث اصالت فرد، اصالت اجتماع یا جامعه را فیصله دهیم و به یک پاسخ معتبر فلسفی دست پیدا کنیم و نحوه سند، کاملا گویای این تشویش و تفکیک نامعتبر است.

 

گفتنی است که جلسات اندیشه ورزی و نظرات صرفا آرا و اندیشه های فرد میهمانان است ، و اتحادیه انجمن های اسلامی دانش آموزان فرصتی را فراهم کرده است که اندیشمندان و صاحب نظران عرصه تعلیم و تربیت در بستر جلسات اندیشه ورزی آثار و نظرات خود را به عرصه نقد و بررسی بگذارند .